بیمه بیکاری یکی از حقوق اساسی کارگران است که در قانون، شرایط خاصی برای دریافت آن تعیین شده است. طبق قانون، سابقه بیمه فرد متقاضی بیمه بیکاری باید حداقل ۷۲۰ روز باشد.
طبق قانون بعد از بیکاری غیر ارادی، کارگران می‌توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند. اما شرایط دریافت بیمه بیکاری چیست؟
محسن باقری، فعال کارگری و نماینده کارگران در کمیته دستمزد، در رابطه با شرایط دریافت بیمه بیکاری گفت: بیمه بیکاری یکی از حقوق اساسی کارگران است که در قانون، شرایط خاصی برای دریافت آن تعیین شده است. طبق قانون، سابقه بیمه فرد متقاضی بیمه بیکاری باید حداقل ۷۲۰ روز باشد. همچنین کارگر باید از کار اخراج شده باشد و آمادگی برای اشتغال مجدد داشته باشد. در این شرایط کارگر باید ظرف یک ماه با مدارک لازم به تامین اجتماعی برای برقراری مقرری بیمه بیکاری برود.
وی ادامه داد: با این حال، در سال ۱۳۸۴ تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان تأمین اجتماعی و وزارت کار به تصویب رسید که برخی از شرایط دریافت بیمه بیکاری را سخت‌تر کرد. به‌طور خاص، در این تفاهم‌نامه بیان شده است که فرد باید سابقه یک سال بیمه‌پردازی در آخرین کارگاه داشته باشد.
باقری افزود: این تفاهم‌نامه شرایط دریافت بیمه بیکاری را برای بسیاری از کارگران قرارداد موقت سخت‌تر کرد. ببینید ممکن است یک کارگر مثلا ۲۰ سال سابقه‌ی بیمه‌پردازی داشته باشد و از کار اخراج شود. بعد از آن هم وارد کارگاه دیگری شود اما کمتر از یک سال از آن کارگاه اخراج شود. در این صورت سابقه‌ی پیشین او نادیده گرفته می‌شود و چون در آخرین کارگاه کمتر از یک سال سابقه بیمه‌پردازی داشته، از دریافت مقرری بیمه بیکاری محروم می‌ماند.
این فعال کارگری گفت: علاوه بر این، کارگران پروژه‌ای نیز با چالش‌های مشابهی مواجه هستند. به عنوان مثال، کارگرانی که در پروژه‌های معین مشغول به کار هستند، ممکن است پس از اتمام پروژه از دریافت بیمه بیکاری محروم شوند.
نماینده کارگران در کمیته دستمزد گفت: هفته‌های اخیر از مصادیق حوادث غیرمترقبه بود و طبق قانون بیمه شدگانی که به دلیل بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و… بیکار شوند، می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.
باقری تاکید کرد: در زمان وقوع بحران‌های غیرمترقبه، از جمله جنگ، اگر کارفرما ناچار به قطع همکاری با کارگران شود، موظف است کارگر را با مدارک لازم برای گرفتن بیمه بیکاری به سازمان تأمین اجتماعی ارجاع دهد و سازمان نیز مکلف است حمایت‌های لازم را از کارگر داشته باشد.
این فعال کارگری در رابطه با ارائه نامه‌عدم نیاز از سوی کارفرما به کارگر گفت: اگر کارگر قرارداد کتبی داشته باشد و نامه‌عدم نیاز ارائه دهد، می‌تواند درخواست دریافت بیمه بیکاری بدهد. اما اگر قرارداد شفاهی باشد – از آنجا که سازمان تأمین اجتماعی بدون توجه به قانون، قرارداد شفاهی را قبول ندارد – و یا کارگر نتواند نامه‌عدم نیاز از کارفرما دریافت کند، مجبور است برای دریافت بیمه بیکاری رأی هیات‌ها را بگیرد. متأسفانه حتی گاهی با گرفتن رأی هیات‌ها هم از سوی سازمان برای کارگر موانعی ایجاد می‌شود.
باقری در ادامه به بازرسی‌های سازمان تامین اجتماعی اشاره کرد و گفت: حتی بعد از برقرار شدن مقرری بیمه بیکاری نیز گاهی سازمان با بازرسی‌های غیراصولی و غیرمنطقی مقرری کارگران را قطع می‌کند و کارگران را از حق خود محروم می‌کند و یا کارگر را به زحمت می‌اندازد تا موضوع را پیگیری کند.
وی بیان کرد: این چالش‌ها موجب می‌شود که کارگران به‌راحتی از حق بیمه بیکاری خود محروم شوند، در حالی که طبق قانون، باید از این حقوق برخوردار باشند. بنابراین با وجود اینکه برخی افراد ممکن است واجد شرایط دریافت بیمه بیکاری باشند، فرآیند دریافت این مزایا با مشکلات زیادی همراه است.
باقری در پایان تاکید کرد: دولت و سازمان‌های مربوطه باید تدابیری اتخاذ کنند تا کارگران در شرایط دشوار بتوانند به‌راحتی از حقوق خود بهره‌مند شوند.
