در بحبوحه جنگ ۱۲ روزه، زمانی که بسیاری از فروشگاه‌ها کرکره‌ها را پایین کشیده بودند، رانندگان تاکسی، از شهر خارج شده بودند و خرید و رفت‌وآمد مردم با مشکل مواجه شده بود، پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی بدون وقفه به خدمت‌رسانی ادامه دادند.
در همین زمان تعداد زیادی از داروخانه‌ها هم، به‌ویژه در تهران، تعطیل شدند. در حالی که به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های ماه‌های اخیر بر سر راه فعالیت پلتفرم‌های دارورسان، نشد که در زمینه دارو نیز آسایش خیال مردم فراهم شود.
جنگ ۱۲ روزه و بسیاری رویدادهای دیگر از جمله همه‌گیری کووید-۱۹، آشکارا اهمیت به‌کارگیری ظرفیت اقتصاد دیجیتال در بحران‌ها را نشان داده است؛ راهکاری که با شفاف‌سازی قیمت‌ها و حذف انحصار و از همه مهم‌تر، تضمین تداوم خدمات، می‌‌تواند به نجات جان‌ها و حفظ آرامش عمومی جامعه بینجامد.
خدمت‌رسانی در بحران؛ مزیت پلتفرم‌ها
بنا به گفته «حسینعلی شهریاری»، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، شمار قابل‌توجهی از داروخانه‌های تهران در دوران جنگ تحمیلی اخیر بدون مجوز سازمان غذا و دارو تعطیل شدند؛ اقدامی که نماینده زاهدان آن را «غیرقابل قبول» خواند. این در حالی است که پلتفرم‌های دیجیتال علیرغم قطعی اینترنت و تهدیدات امنیتی، حتی یک روز تعطیلی نداشتند.
در ۲ سال اخیر، سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و انجمن داروسازان، با حمایت‌های آشکار و پنهان در دولت و با شعار «حفظ سلامت دارویی» و ادعای تخصصی بودن فعالیت در این زمینه، فعالیت پلتفرم‌ها در حوزه دارو را محدود کرده‌اند. سازمان غذا و دارو نیز عملاً به عنوان مجری، جلوی اجرای آزمایشی طرح دارورسانی آنلاین در استان‌های منتخب را گرفته و در راه آن سنگ اندازی می‌کند.
اما واقعیت این است که بحران اخیر نشان داد اتکای صرف به داروخانه‌های فیزیکی سطح شهر، کارآمدی نظام توزیع دارو را به شدت محدود می‌کند. از سویی داروخانه‌ها تعطیل می‌شوند و از سوی دیگر، مردم امکان تردد در سطح شهر برای دسترسی به داروخانه و تهیه دارو را ندارند. در این مواقع، پلتفرم‌های آنلاین با امکانات لجستیکی مناسبی که دارند، می‌توانند مشکل دسترسی به دارو را به سرعت و دقت برطرف و زمینه آرامش خاطر مردم را در شرایط سخت فراهم کنند.
تجربه جهانی نیز نشان داده است در کشورهایی مانند هند فعال‌سازی پلتفرم‌های دارویی به‌ویژه در دوران بحران‌هایی مانند همه‌گیری کرونا و برای جمعیت‌های دورافتاده یا آسیب‌پذیر توانسته دسترسی به دارو را به شکل قابل توجهی بهبود دهد.
لزوم تصمیم حیاتی دولت
کارشناسان معتقدند که فعالیت پلتفرم‌های دارویی در سه حوزه کلیدی شفافیت قیمتی، کاهش انحصار و ثبات در شرایط بحرانی نقش بی‌بدیلی ایفا می‌کنند. این پلتفرم‌ها با داشتن زیرساخت‌های لجستیک یکپارچه و استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز و فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی می‌توانند توزیع بهینه دارو در شرایط اضطراری را تضمین کنند.
با درنظر داشتن این واقعیت‌ها و همچنین تجربه ۱۲ روزه جنگ، اکنون نوبت دولت است که با قاطعیت از مسیر دیجیتال‌سازی دارورسانی حمایت کند.
در این مسیر پیگیری تکلیف تدوین آئین‌نامه دارورسانی آنلاین که در سازمان غذا و دارو گیر کرده، صدور هرچه سریع‌تر مجوز و اجرای عملیاتی این طرح ضروری است.
تعطیلی داروخانه‌ها در بحران اخیر، زنگ خطری بود که نشان داد مدل سنتی دارورسانی در شرایط بحرانی به اندازه کافی کارآمد نیست و در مقابل، پلتفرم‌ها می‌توانند با وجود تمام موانع، جریان حیاتبخش دارو را حفظ کنند. دولت اکنون در دوراهی انتخاب میان حفظ انحصار گروه‌های ذی‌نفع یا نجات جان شهروندان و برقراری عدالت دارویی قرار دارد. حمایت قاطع از دارورسانی آنلاین امروز نه یک انتخاب، که تکلیفی اخلاقی در قبال ایمنی و سلامت مردم است.
همان‌طور که پلتفرم‌ها در تاریک‌ترین ساعات جنگ، چراغ خدمات‌رسانی را روشن نگه داشتند، اکنون وظیفه دولت است که چراغ راهی برای عبور از بن‌بست دارورسانی سنتی برافروزد.
مقالات دیگر
