در سالی که جامعه ایران تلاطم‌های پرشماری را پشت سر گذاشت و با بحران‌هایی کم‌نظیر دست‌وپنجه نرم کرد، اکوسیستم استارتاپی و اقتصاد دیجیتال ایران هم از این تلاطم‌ها و بحران‌ها بی‌نصیب نماند. اینک دیجیاتو در آستانه سال ۱۴۰۴، نظر چند تن از مدیران ارشد و کلیدی اقتصاد دیجیتال ایران را درباره اتفاقات سال گذشته و پیش‌بینی‌هایشان برای سال آینده جویا شده است.
آنچه می‌خوانید، پاسخ‌های «پشوتن پورپزشک»، مدیرعامل «پادرو»، به پرسش‌های دیجیاتو درباره چالش‌های سالی که گذشت و چشم‌انداز سال آینده است.
- به نظر شما مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و اکوسیستم استارتاپی کشور در سال ۱۴۰۳ چه بوده است؟
سال ۱۴۰۳ کسب‌وکارهای آنلاین با چالش‌های متعددی روبه‌رو بودند اما مهم‌ترین آنها ادامه‌یافتن فیلترینگ به‌رغم وعده‌های دولت جدید برای رفع آن بود. کیفیت نامطلوب اینترنت که مدام برای مردم، به‌عنوان مصرف‌کننده، و برای کسب‌وکارها چالش ایجاد کرد، هم از دیگر موانع رشدی طبیعی سال ۱۴۰۳ بود. افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم نیز مشخصاً روی میزان فروش پلتفرم‌های آنلاین اثر گذاشته و مانع رشد قابل‌انتظار این بازار شده است.
- سال ۱۴۰۳ دیدیم که بازیگران باسابقه‌تر اکوسیستم به رشد و تنوع‌بخشی خدمات خود ادامه دادند و تغییراتی در فضای سرمایه‌گذاری نیز رخ داد (برای مثال، خروج برخی سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی از کسب‌وکارها و ورود برخی بازیگران سنتی به این فضا). به نظر شما، این تحولات چه اثری بر اکوسیستم گذاشته است؟
خارج شدن سرمایه‌گذاران در فضایی که بازیگران جدیدی به میدان نمی‌آیند، خبر چندان خوبی برای این بازار نیست. در اصل، خبر خروج سرمایه‌گذاران درحالی‌که این بازار هنوز حتی به نیمی از پتانسیل‌های خود نرسیده، حتی برای سرمایه‌گذاران جدید ترسناک است و می‌تواند نگران‌کننده هم باشد؛ چون این اکوسیستم برای بقا به همه بازیگران اصلی خود، استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاران، قانون‌گذاران، کاربران و تأمین‌کنندگان زیرساخت نیاز دارد و می‌بینیم سال گذشته همه بازیگران این اکوسیستم با چالش‌های اساسی روبه‌رو بودند. بنیان‌گذاران شرکت‌هایی که سال‌ها مایل به خروج بودند نهایتاً در شرایط مطلوبی خارج نشدند. سرمایه‌گذاران جدیدی وارد بازار نشدند و عملاً استارتاپ تازه‌ای در ایران شکل نگرفت. به نظر می‌رسد سال آینده دیگر اکوسیستمی وجود نخواهد داشت. انبوهی از مشکلات و هرج‌ومرج‌های اساسی در حوزه قانون‌گذاری و حضور سرمایه‌گذار جدید این اکوسیستم را با بحران روبه‌رو کرده و باید منتظر ماند تا سایر بحران‌های اساسی اقتصاد ایران سامان پیدا کند، شاید اثرات مثبتی هم بر اقتصاد دیجیتال بگذارد.
- با نگاه به آینده نزدیک، پیش‌بینی شما از مسیر اکوسیستم استارتاپی ایران در سال پیش رو چیست؟ با‌توجه‌به روندهای فعلی و احتمالات پیش‌رو –از وضعیت اقتصادی (ادامه تورم و نوسان ارز یا بهبود نسبی آن) و شرایط بین‌المللی گرفته تا توسعه هوش مصنوعی– در سال آینده چه سناریوهایی برای استارتاپ‌های ایرانی متصورید؟ کدام حوزه‌های کسب‌وکار یا فناوری پتانسیل رشد بیشتری خواهند داشت و فکر می‌کنید ممکن است چه چالش‌های جدیدی ظهور کنند؟
سال آینده، سال چالش‌های مالیاتی است. شرکت‌های فناورانه که بیشترین شفافیت مالیاتی را دارند، احتمالا بیشترین آسیب را از سیاست‌های دولت برای افزایش نرخ مالیات خواهند خورد. سال آینده هم مثل چند سال اخیر سال جنگیدن برای بقاست. هیچ چشم‌اندازی برای رشد اقتصادی، به‌ویژه در حوزه اقتصاد دیجیتال، دیده نمی‌شود. برای استفاده از پتانسیل‌های به‌روز فناوری نیازمند زیرساخت‌های به‌روز و مطمئنیم؛ منظور اینترنت پایدار، باکیفیت و بدون فیلتر است که امکان تحقق آن را در این شرایط نمی‌بینم.
- به نظر شما در سال آینده مهم‌ترین تهدیدات برای اکوسیستم چه خواهد بود؟
اگر بخواهم به‌طور کلی چند تهدید اساسی را درباره اقتصاد دیجیتال مطرح کنم، باید به رشد تورم و کاهش قدرت خرید مردم، فیلترینگ ادامه‌دار، رویکرد متفاوت و تهاجمی بیمه و مالیات که فشار زیادی به شرکت‌ها وارد می‌کند و درنهایت مهاجرت بنیان‌گذاران و نیروهای متخصص اشاره کنم. در کشورهای دیگر بنیان‌گذاران موفق بعد از خروج از شرکت‌ها در همان کشور استارتاپ دیگری راه می‌اندازند یا شروع به سرمایه‌گذاری می‌کنند اما در ایران بنیان‌گذاران به‌محض خروج همراه سرمایه‌شان از کشور خارج می‌شوند و این فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر است و دلیل آن نگاه محدودکننده حاکمیت به این بخش است.
- اگر بخواهید براساس درس‌های سال گذشته توصیه‌ای کاربردی برای سال آینده به کارآفرینان استارتاپی بکنید، آن توصیه چیست؟
در یک جمله بگویم، امسال سال جنگیدن دسته‌جمعی است. شرکت‌ها باید از تیم قوی، یکپارچه و متعهدشان برای بقا در این شرایط مطمئن باشند. سال آینده شبیه طوفان بزرگی است که اگر دست‌تنها باشید، زنده از آن بیرون نمی‌آیید. فکر می‌کنم اول از همه باید به فکر نگهداشتن تیم و بعد افزایش بهره‌وری سرمایه انسانی بود.
بدون نظر! اولین نفر باشید