سپهر ستاری؛ مارکوس لئوناردو پرچم کرنر را از ریشه کَند و آن را مستقیماً به سوی آسمان تاریک اورلاندو بالا برد. برای الهلال و برای فوتبال عربستان سعودی، این پرچم به مثابه مشعل المپیک بود؛ شعله‌ای که پس از سال‌ها انتظار، ورود آن‌ها به صحنه جهانی را اعلام کرد. لحظه‌ای که سرمایه‌های جدیدشان در بالاترین سطح یک ورزش دیگر، در تورنمنتی که ردپای کشورشان بر آن آشکار است، به کار گرفته شد.
پیروزی دراماتیک ۴-۳ آن‌ها در وقت‌های اضافه مقابل منچسترسیتی در مرحله یک‌هشتم نهایی جام جهانی باشگاه‌ها در بامداد سه‌شنبه، کافی بود تا چفیه‌ها به دستمالی برای پاک کردن اشک بدل شوند. در نزدیکی جانی اینفانتینو، رئیس فیفا، و خلیفه المبارک، رئیس منچسترسیتی، فهد بن نافل، رئیس الهلال، سرش را در دستانش فرو برد و گریست.
در پایان وقت عادی، کمی پیش از نیمه‌شب به وقت محلی، او مقابل تونل ایستاد و هر بازیکن و عضو کادر فنی را که به قهرمان لیگ قهرمانان آسیا در سال ۲۰۲۱ کمک کرده بود تا موفق‌ترین باشگاه فوتبال انگلیس در ۱۵ سال اخیر را شکست دهد و به مرحله یک‌چهارم نهایی مقابل فلومیننزه برزیل راه یابد، در آغوش گرفت.
کمتر جشنی به این اندازه پرشور و آشوبناک بود، اما برای مسابقه‌ای که در آن الهلال در یک مقطع بیش از دو دقیقه از شروع مجدد بازی خودداری کرد تا داور را به بازبینی مانیتور VAR مجبور کند، این جشن مناسب بود.
پس از آنکه ده‌ها بازیکن و کادر فنی سرانجام از زمین خارج شدند، هواداران الهلال مانند طوفانی در سالن ورزشگاه جارو کردند و فریاد «اولی، اولی، اولی» سر دادند. برخی پرچم تکان می‌دادند، برخی روی شانه‌های دیگران سوار بودند و برخی دیگر با شادی پیراهن منچستریونایتد را به تن داشتند.
یک روزنامه‌نگار سعودی به هر کس که گوش می‌داد، می‌گفت این ۱۲۰ دقیقه حتی از روز عروسی‌اش بهتر بود. برادرش که از ریاض تلفنی لحظه را با او شریک شده بود، گفت اگر آنجا بود، آن‌قدر محکم او را در آغوش می‌کشید که دستش می‌شکست.
این صحنه بارها در میان افرادی که روی چمن‌های بیرون استادیوم کمپینگ ورلد پراکنده بودند، تکرار شد؛ آن‌ها با شادی فریاد می‌زدند و از طریق تلفن با خانواده و دوستانشان در خانه این لحظه‌ای را که کمتر کسی تصور می‌کرد تجربه کنند، به اشتراک می‌گذاشتند.
این نتیجه — در آنچه تا کنون بهترین بازی تورنمنت بود — بسیار جلوتر از برنامه بود. تنها ۲ سال از زمانی که صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) کنترل ۴ باشگاه لیگ حرفه‌ای سعودی، از جمله الهلال را به‌دست گرفت و تصمیم به جذب تهاجمی بهترین استعدادهای جهان گرفت، می‌گذرد.
اروپایی‌هایی که به عربستان سعودی مهاجرت کرده‌اند، اغلب متهم به اولویت دادن به پول بر حرفه شده‌اند، اما الهلال، بدون ۲ بازیکن برتر خود، الکساندر میتروویچ و سالم الدوساری، بارها و بارها در ضدحملات منچسترسیتی را مغلوب کرد. این یک نشانه بزرگ دیگر بود که این وضعیت با تجربه چین در فوتبال در دهه گذشته متفاوت است. این مجموعه‌ای از افراد گران‌قیمت نیست که گرد هم آمده‌اند؛ این یک تیم منسجم با هدفی روشن برای برهم زدن سلطه اروپا و تبدیل لیگ حرفه‌ای سعودی به رقیبی مستقیم است.
سرگئی میلینکوویچ-ساویچ، هافبک ۳۰ ساله‌ای که دو سال پیش از لاتزیو به الهلال پیوست، گفت: «حالا ببینیم آیا بعد از این بازی باز هم ما را نقد خواهند کرد؟»
او افزود: «ما نشان دادیم که اوضاع آن‌طور که فکر می‌کنند نیست. لیگ ما آن‌طور که درباره‌اش صحبت می‌کنند نیست. بسیاری از تصورات (درباره عربستان) نادرست است. من آنجا بیشتر از سری‌آ می‌دوم.»
آیا این یک بازی اتفاقی بود که چیزی اساسی به ما نمی‌گوید یا یک نقطه عطف دیگر در صعود اجتناب‌ناپذیر فوتبال سعودی است؟ اگر این نتیجه در نظر بازیکنان در اوج دوران حرفه‌ای‌شان مشروعیت لیگ عربستان را تأیید کند، دومی درست خواهد بود، اما دو دیدگاه برای بررسی این پیروزی وجود دارد که ممکن است به نشانه‌ای از تغییر اساسی در ساختارها تبدیل شود.
دیدگاه ساده‌تر، قدردانی از شادی‌ای است که این پیروزی برای یکی از پرهوادارترین تیم‌های تورنمنت به ارمغان آورد. برخی اروپایی‌ها ممکن است تصور کنند که پیش از موج سرمایه‌گذاری، فرهنگ فوتبالی در عربستان سعودی وجود نداشته اما این کشور پیش از این نیز یک ملت عاشق فوتبال بود.
استیو کالزادا، مدیرعامل الهلال، پیش از این پیروزی تاریخی به نشریه اتلتیک گفت: «می‌دانم که النصر کریستیانو رونالدو را دارد، اما ما بزرگ‌ترین باشگاه عربستان سعودی هستیم. حدود ۴۰ درصد از سعودی‌ها از ما حمایت می‌کنند. بازی‌های ما در اینجا خبر بزرگی در عربستان سعودی بوده است. همه در حال تماشا هستند. هزاران نفر از هواداران‌مان به آمریکا آمده‌اند تا ما را تشویق کنند، همچنین سعودی‌هایی که اینجا ساکن هستند. در بازی ما در نشویل (مقابل پاچوکا) حدود ۱۵,۰۰۰ هوادار حضور داشتند و حداقل دو سوم آن‌ها از الهلال حمایت می‌کردند. فکر می‌کنیم هزاران نفر از آن‌ها برای حمایت از ما به اینجا پرواز کرده‌اند.»
سفارت عربستان در آمریکا پیش از بازی بلیت‌های رایگان ارائه کرده بود و در حالی که الهلال معمولاً برای چنین بازی‌هایی هزینه پرواز و اقامت هواداران را یارانه‌ای می‌کند، این تورنمنت استثنا بود. این بدان معنا بود که گروه رسمی اولتراها حضور نداشت، اما گروهی از هواداران الهلال — همه با لباس آبی سلطنتی و در حال تکان دادن پرچم‌ها در طول بازی — به نوعی یک بخش کامل از استادیوم را تسخیر کردند. دیگر هواداران پراکنده در ردیف‌های پایین‌تر به سمت آن‌ها رفتند تا فضا را پرشورتر کنند و حتی یک هوادار منچسترسیتی پیراهنش را برعکس کرد و شروع به خواندن سرودهای جدید همراه با آن‌ها کرد.
معمای پیچیده‌تر، این است که این پیروزی چه معنایی برای ژئوپلیتیک و پویایی قدرت در این ورزش می‌تواند داشته باشد. جانی اینفانتینو، رئیس فیفا، سریعاً این نتیجه را نشانه‌ای از آغاز یک نبرد بین‌قاره‌ای اعلام کرد. او در اینستاگرام نوشت: «عصر جدیدی از فوتبال قطعاً آغاز شده است.»
علاقه شخصی او به موفقیت این تورنمنت آشکار است اما مثلث قدرتی که ایجاد این تورنمنت گسترش‌یافته را پیش برده — فیفا، شبکه پخش DAZN و صندوق ثروت عمومی عربستان سعودی (PIF) که نامش روی تابلوهای تبلیغاتی دور زمین نقش بسته بود — لایه‌های متعددی به این ماجرا اضافه می‌کند.
یکی از ویژگی‌های دوران ریاست اینفانتینو، جلب سرمایه‌گذاری‌های آمریکا و عربستان سعودی بوده است؛ چرا که او به دنبال جهانی‌سازی این ورزش و افزایش درآمد سالانه آن به نیم تریلیون دلار است. این دو کشور، جایی هستند که او بیشترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری را در آن‌ها می‌بیند و به همین دلیل، ایالات متحده میزبان این تورنمنت شد، در حالی که عربستان سعودی منابع مالی لازم برای ترغیب باشگاه‌های اروپایی به مشارکت در این تورنمنت جدید را فراهم کرد.
گزارش‌شده که صندوق PIF یک میلیارد دلار (۷۳۰ میلیون پوند) در DAZN سرمایه‌گذاری کرد که کل رقابت را به صورت رایگان پخش کرد و در مقابل، فیفا مجموع جوایز یک میلیارد دلاری را ارائه داد.
این تورنمنت بستری جهانی برای الهلال فراهم کرد که مدت‌ها در انتظارش بودند. ۲ سال پیش، زمانی که جذب بازیکنان آغاز شد و کادر مدیریتی از باشگاه‌های برتر اروپا شکار می‌شدند، جام جهانی باشگاه‌ها یکی از موضوعات اصلی بحث بود.
در آوریل، فیفا در جریان تور جام جهانی باشگاه‌ها به ریاض سفر کرد. به شگفتی برخی از حاضران، الهلال به فکر بردن این جام بود. این لحظه موفق، از سال‌ها قبل در حال شکل‌گیری بود. در سال ۲۰۱۶، دولت عربستان طرح «چشم‌انداز ۲۰۳۰» را ترسیم کرد — پروژه‌ای که هدفش تنوع‌بخشی به اقتصاد و تثبیت جایگاه کشور به عنوان مرکزی برای گردشگری و میزبانی ورزش‌های نخبه است — و حالا در حال آماده‌سازی برای جام جهانی ۲۰۳۴ هستند.
آن‌ها از آن زمان یک پیست دائمی فرمول یک دریافت کرده‌اند، به پایگاه اصلی مبارزات بزرگ بوکس تبدیل شده‌اند، گلف LIV را برای رقابت با تور PGA ایجاد کرده‌اند و در تنیس، «۶ پادشاه اسلم» را راه‌اندازی کرده و میزبان فینال‌های WTA نیز بوده‌اند. این رویدادها معمولاً در چارچوب «فصل ریاض» برگزار می‌شوند، که در سال ۲۰۱۹ برای کمک به توسعه گردشگری ایجاد شد، اما بازار فوتبال غنی‌تر و اشباع‌شده‌تر بود.
آن‌ها باید تأثیر بزرگی می‌گذاشتند و این در ژانویه ۲۰۲۳ اتفاق افتاد، زمانی که کریستیانو رونالدو، برنده ۵ توپ طلا، با النصر قرارداد بست.
شش ماه بعد، وزارت ورزش عربستان سعودی اعلام کرد که PIF کنترل ۴ باشگاه لیگ حرفه‌ای سعودی — الاهلی، الاتحاد، الهلال و النصر — را به دست گرفته است. بیش از یک میلیارد دلار برای هزینه‌های نقل و انتقالات پرداخت شد و نام‌های بزرگی مانند کریم بنزما، نیمار و انگولو کانته با پیشنهادات مالی وسوسه‌کننده جذب شدند.
در همان سال، آن‌ها میزبان جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۳ بودند (منچسترسیتی در فینال فلومیننزه را ۴-۰ شکست داد) و همچنین میزبان سوپرکاپ‌های ایتالیا و اسپانیا بوده‌اند. با این حال بزرگ‌ترین جایزه، زمانی به دست آمد که شورای فیفا تصمیم گرفت اصل «چرخش کنفدراسیون‌ها» را اتخاذ کند تا هر شش کنفدراسیون فرصت عادلانه‌ای داشته باشند. قطر ۲۰۲۲، عربستان سعودی را تا سال ۲۰۴۲ از میزبانی محروم می‌کرد اما از آنجا که نسخه ۲۰۳۰ بین سه کنفدراسیون تقسیم شده، این کشور خلیجی توانست پیشنهاد خود را بدون رقیب ارائه دهد.
PIF مالک ۷۵ درصد از چهار باشگاه لیگ حرفه‌ای است و ۲۵ درصد سهام به بنیاد غیرانتفاعی الهلال می‌رسد که متعلق به یکی از ثروتمندترین مردان سعودی، شاهزاده الولید بن طلال، است. دیگر باشگاه‌ها نیز قرار است به مالکیت خصوصی درآیند تا عمق لیگ تقویت شود.
تلاش عربستان سعودی برای کسب قدرت جهانی به طور جدایی‌ناپذیری با سرمایه‌گذاری در ورزش مرتبط است. این اقدام توسط گروه‌هایی مانند عفو بین‌الملل به عنوان «ورزش‌شویی» تلقی شده است، روشی برای استفاده از ارتباط با رویدادهای جذاب و محبوب به عنوان راهی برای منحرف کردن توجه از اقدامات منفی و نقض حقوق بشر.
در سال ۲۰۱۹، جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آینده (و اکنون سابق) ایالات متحده، گفت که عربستان سعودی پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف سعودی، توسط مأموران دولت سعودی در کنسولگری استانبول در سال ۲۰۱۸، به عنوان یک «منفور» تلقی خواهد شد.
با وجود ادعای ولیعهد محمد بن سلمان در سال ۲۰۲۲ مبنی بر حذف مجازات اعدام به جز در موارد قتل به عنوان بخشی از تلاش برای مدرن‌سازی کشور تا سال ۲۰۳۰، عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴، ۳۳۰ نفر را اعدام کرد که بیشترین تعداد در دهه‌های اخیر است.
در گزارش ارزیابی فیفا، وضعیت حقوق بشر این کشور تنها به عنوان ریسک متوسط ارزیابی شد. استیو کاکبرن، رئیس بخش حقوق کار و ورزش عفو بین‌الملل، این گزارش را «شست‌وشوی حیرت‌انگیز سابقه وحشتناک حقوق بشر این کشور» نامید.
پس از پیروزی مقابل منچسترسیتی، نشریه تلتیک از هواداران الهلال پرسید که آیا دیدگاه بسیاری از منتقدان را مبنی بر اینکه هزینه‌های هنگفت این کشور در فوتبال تلاشی برای بهبود وجهه عمومی آن است، می‌پذیرند؟ عبدالعزیز، که از ریاض برای حمایت از تیم در طول اقامتشان سفر کرده بود، می‌گوید: «این فقط یک سرمایه‌گذاری است. ما می‌توانیم فردا آن را بفروشیم، پس این شست‌وشو نیست. هر کشوری حق دارد در خارج سرمایه‌گذاری کند. این قدرت نرم برای کشور محسوب می‌شود و همه کشورها قبلاً این کار را کرده‌اند، اما وقتی عربستان این کار را می‌کند، برخی افراد استانداردهای دوگانه دارند.»
او افزود: «وقتی مردم در بریتانیا دیدند که نیوکاسل پس از سال‌ها قهرمان شد، فهمیدند که این برای منطقه خوب است. بالاخره خاورمیانه به جای اخبار بد، برای اخبار خوب روی نقشه قرار گرفته است. مردم از تماشای ما لذت می‌برند.»
منبع: نیویورک تایمز
۲۵۸ ۲۵۸
