به گزارش سایت طلا،در سال‌های اخیر، طلا بار دیگر جایگاه تاریخی خود را به‌عنوان دارایی امن، ابزار ذخیره ارزش و پشتوانه غیرسیاسی بازیافته است.
در شرایطی که وابستگی به دلار آمریکا به‌دلیل استفاده ابزاری از آن در سیاست خارجی ایالات متحده با تردیدهای فزاینده‌ای مواجه شده، بسیاری از کشورها در حال بازنگری در ترکیب ذخایر ارزی خود هستند.
طلا، برخلاف ارزهای رایج، نه نیازمند نظام بانکی غربی است، نه تابع تحریم‌ها و نه قابل انجماد در حساب‌های خارجی.
به همین دلیل، حرکت به‌سوی افزایش ذخایر طلا را باید بخشی از تلاش جهانی برای کاهش مخاطرات ناشی از سلطه دلار دانست؛ مسیری که ایران نیز در آن وارد شده است.
رکوردشکنی ادامه دارد
در شرایطی که تنش‌های ژئوپلیتیکی، تورم جهانی، و سیاست‌های مالی ناپایدار به نگرانی‌هایی گسترده در مورد آینده دلار دامن زده، بانک‌های مرکزی سراسر جهان به خرید گسترده طلا روی آورده‌اند.
تازه‌ترین گزارش شرکت معتبر Metals Focus از تداوم این روند در سال ۲۰۲۵ خبر می‌دهد. ایران نیز از این موج جهانی مستثنا نیست.
بر اساس این گزارش، انتظار می‌رود بانک‌های مرکزی در سال ۲۰۲۵ مجموعاً حدود ۱۰۰۰ تن طلا خریداری کنند.
این چهارمین سال پیاپی است که خرید طلا در این سطح بالا باقی می‌ماند، هرچند نسبت به رکورد ۱۰۸۶ تن در سال ۲۰۲۳، حدود ۸ درصد کاهش نشان می‌دهد.
نکته قابل‌توجه آن است که این حجم خرید تقریباً دو برابر میانگین سالانه خرید بانک‌های مرکزی در دهه ۲۰۱۰ است؛ و این یعنی یک چرخش راهبردی در سیاست ذخایر ارزی کشورها.
دلارزدایی جهانی؛ محرک اصلی خرید طلا
تحلیل‌گران بر این باورند که عامل اصلی این روند، افزایش بی‌اعتمادی به دلار آمریکاست. دلایلی مانند تحریم‌های گسترده اقتصادی آمریکا علیه کشورهای مختلف (از جمله ایران، روسیه و چین)، نوسانات شدید نرخ بهره فدرال رزرو و تنش‌های ژئوپلیتیکی جهانی (به‌ویژه در خاورمیانه و شرق آسیا)، باعث شده بسیاری از کشورها به سمت ذخایر امن‌تری مانند طلا روی بیاورند.
در واقع، خرید طلا به‌نوعی استراتژی امنیت مالی و سیاسی در مقابل نظام مالی دلاری تلقی می‌شود.
ایران: خرید مستمر طلا در سایه تحریم و بی‌ثباتی ارزی
در این میان، ایران یکی از کشورهایی است که به‌صورت مداوم در حال افزایش ذخایر طلای خود بوده است.
اگرچه آمار رسمی بانک مرکزی ایران درباره میزان دقیق خرید طلا منتشر نمی‌شود، اما داده‌های غیرمستقیم نهادهای بین‌المللی حاکی از آن است که ایران در میان خریداران فعال طلا قرار دارد.
با توجه به محدودیت‌های فزاینده در تعاملات دلاری، به‌نظر می‌رسد طلا به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ثبات مالی در ایران تبدیل شده است.
عوامل محرک برای ایران:
کاهش شدید امکان دسترسی به ذخایر ارزی دلاری به‌دلیل تحریم‌ها؛
نیاز به تنوع‌بخشی به ذخایر ارزی؛
نوسانات شدید نرخ ارز در داخل کشور و وابستگی شدید اقتصاد به واردات؛
و تلاش برای حفظ ارزش ذخایر ملی در برابر تورم جهانی و داخلی.
برخی گزارش‌های تحلیلی، موجودی طلای بانک مرکزی ایران را تا مرز ۱۰۰ تن تخمین می‌زنند، هرچند اطلاعات رسمی و قابل تأیید موجود نیست.
خریداران اصلی طلا در سال ۲۰۲۵
در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۵، کشورهایی مانند لهستان (۲۲.۴ تن)، آذربایجان (۱۰.۷ تن) و چین (۹ تن) بیشترین میزان خرید رسمی طلا را ثبت کرده‌اند.
این در حالی است که کشورهای تحریم‌شده مانند ایران و روسیه اغلب از طریق کانال‌های غیردلاری و غیررسمی، طلا خریداری می‌کنند، که به همین دلیل در داده‌های رسمی کمتر دیده می‌شوند.
آینده بازار: قیمت طلا در مسیر صعودی؟
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند میانگین قیمت طلا در سال ۲۰۲۵ به ۳۴۱۰ دلار در هر اونس برسد.
این در حالی است که در آوریل ۲۰۲۵، طلا رکورد تاریخی حدود ۳۵۰۰ دلار را تجربه کرد که افزایشی حدود ۲۹ درصدی نسبت به ابتدای سال را نشان می‌دهد.
این چشم‌انداز قیمتی، انگیزه بانک‌های مرکزی را برای خرید بیشتر طلا تقویت کرده است.
ایران نیز برای تثبیت پایه‌های پولی و ارزی خود، چاره‌ای جز حرکت در همین مسیر ندارد.
طلا، ابزار استراتژیک ایران برای دور زدن تحریم‌ها
رامین فرهادی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: خرید طلا برای ایران صرفاً یک اقدام اقتصادی نیست؛ یک اقدام ژئوپلیتیکی است. وقتی کشوری مانند ایران به دلیل تحریم‌ها دسترسی به منابع ارزی متعارف مثل دلار و یورو ندارد، تنوع‌بخشی به ذخایر ارزی به‌سمت طلا به‌نوعی محافظت از قدرت خرید و ثبات مالی است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: طلا دارایی‌ای است که نیاز به بانک یا سوییفت ندارد، بنابراین قابل حمل، معامله و تبدیل‌پذیر است. مخصوصاً در بازارهای منطقه‌ای یا با شرکای غیرغربی.
وی افزود: در سال‌های اخیر ایران در معاملات غیررسمی با کشورهای دوست یا همسو، از طلا به‌عنوان واسطه پرداخت استفاده کرده است. این یعنی وقتی دسترسی به شبکه بانکی بین‌المللی محدود است، طلا به‌عنوان «پول جهانی» عمل می‌کند. همچنین، ذخایر طلا به بانک مرکزی امکان می‌دهد در مواقع بحرانی، وارد بازار ارز و طلا شود و تقاضا را تعدیل کند.
طلا جایگزین دلار
فرهادی تاکید کرد: در اقتصاد ایران که به‌شدت متاثر از انتظارات تورمی و نرخ ارز است، داشتن پشتوانه ارزی قابل اتکا مثل طلا می‌تواند نقش حیاتی ایفا کند. وقتی مردم ببینند بانک مرکزی ذخایر قوی دارد، انتظارات تورمی تعدیل می‌شود. این خودش کمک می‌کند تا نرخ ارز آرام شود و فشار بر بازار داخلی کاهش یابد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در فضای تحریمی، طلا امن‌ترین، نقدشونده‌ترین و سیاسی‌ترین دارایی ارزی موجود برای ایران است. بنابراین تقویت آن یک حرکت راهبردی هوشمندانه است، البته به شرط آن‌که شفافیت، هماهنگی با سایر ابزارهای مالی، و تعامل با کشورهای همسو همزمان پیش برود.
وی افزود: اگر روند فعلی ادامه یابد و ایران بتواند شبکه همکاری منطقه‌ای فعلی مانند بریکس برای مبادلات طلا و ارزهای غیردلاری ایجاد کند، به‌تدریج بخشی از سلطه دلار در اقتصاد خود را می‌شکند. این نه‌تنها در حوزه مالی، بلکه در حوزه قدرت اقتصادی، سیاسی و حتی مذاکرات بین‌المللی به ایران امتیاز می‌دهد.
